Israël voor foodies; de ultieme culinaire gids

Up-to-date 2023. Wie mij al langer kent weet dat ik een zwak heb voor de Midden Oosterse keuken. En dat is helemaal te wijten aan onze vele vakanties naar Israël. Sinds manlief me 10 jaar geleden voor het eerst mee nam ben ik verknocht geraakt aan dit land. De combinatie van zon, zee, strand, de vele culturele bezienswaardigheden maar bovenal het heerlijke eten maken het voor mij de ideale vakantiebestemming. Bovendien woont onze goede vriend Allon daar al zijn hele leven en heb ik het geluk dat hij ook een echte foodie is 🙂 Kortom; Israel is de ideale vakantiebestemming voor foodies.

Tijdens onze vele korte en langere bezoeken laat Allon manlief en mij steeds weer de meest lekkere gerechten proeven, rijdt ons naar kleine wijnhuizen, laat ons aanschuiven bij familielunches op Shabbat en sleept ons mee naar de nieuwste restaurants. Het is dan ook de hoogste tijd om alle ins & outs die ik de laatste jaren over dit culinaire walhalla ontdekte eens te delen. Dit is dan ook niet zomaar een blogpost maar mijn ultieme Israël voor foodies gids! Een blog waaruit nog vele links naar meer diepgaande blogposts over het eten in Israël volgen. En waarin ik graag link naar andere blogs over Israel, zowel van foodies als van reisbloggers.

Foodie of niet; heb je plannen om naar Israël op vakantie te gaan? Misschien alleen een lang weekend naar Tel Aviv te vliegen? Ben je je nog aan het oriënteren en benieuwd wat Israël op culinair gebied te bieden heeft? Wil je je alvast voorbereiden op je volgende trip of ben je al eens in Israël geweest en wil je die smaken thuis herbeleven? Lees dan vooral verder want je vindt alles wat je wilt weten in deze ultieme Israël voor foodies gids. En staat het er niet bij? Laat een reactie achter onder de blog!

En just to be sure; niets uit deze blogpost is gesponsord. Het hele artikel is geschreven uit enthousiasme over de Israelische keuken en alles waar ik naar verwijs is door mijzelf betaald.

1. 10 typische gerechten uit Israël die je zeker niet mag missen

1. Sabich

Mijn favoriete Israelische gerecht! Een pitabroodje gevuld met gefrituurde aubergine, hardgekookte eieren, een salade van tomaat en komkommer, tahina, hummus, een pittige chilisaus en amba. Dat laatste is een soort kruidige mangosaus. Van origine is Sabich afkomstig uit de Iraaks-Joodse keuken en momenteel is het zo’n beetje het populairste streetfood in Israel. Hét adres om Sabich te eten vind je hieronder bij de foodie hotspots in Tel Aviv.

2. Hummus

Deze kikkererwtenpuree is inmiddels wereldwijd bekend en heeft een ware cultstatus in Israel. Lees er snel meer over bij punt 3 want hummus verdient een apart hoofdstuk 😉

3. Falafel

Van oudsher toch wel het meest bekende nationale Israelische gerecht. Gefrituurde kikkererwtballetjes geserveerd in een pita met lekker veel salade en sausjes. Vegan ook nog. Op elke straathoek te vinden en uiteraard vers uit de olie het allerlekkerst.

4. Borekas

Hartige bladerdeegsnacks met verschillende vullingen waarbij de meest populaire vulling die met kaas & spinazie is. Je vindt ze op markten en zelfs in mini-bakkerijtjes naast tankstations. Heerlijk met ingemaakte groenten en gekookt ei.

5. Shakshuka

Nog zo’n klassieker die eigenlijk altijd met Israel wordt geassocieerd maar waarvan de oorsprong waarschijnlijk in Tunesie ligt. Dit gerecht van gerecht van eieren gepocheerd in een saus van tomaten, chilipeper en ui, gewoonlijk gekruid met komijn, paprikapoeder en cayennepeper is wat mij betreft een echt gerecht om thuis zelf te maken. Maar je vindt shakshoeka in allerlei smaakvariaties op de ontbijt & lunchkaart in hippe tentjes.

6. Arajes

Tot ik TLV van Jigal Krant las had ik nog nooit van het gerecht arajes gehoord. Maar ik heb manlief enkele weken later meteen mee naar restaurant M25 genomen om deze pitatosti met gekruid lamsgehakt te proeven.

7. Geroosterde bloemkool

De hele geroosterde bloemkolen vliegen je de laatste tijd om de oren in restaurants en op social media. De bedenker van deze hype is chef Eyal Shani van restaurant Tsafon Abraxas waar ik deze in zijn geheel gegrilde bloemkool in 2008 voor het eerst proefde.

8. Malabi

Hét dessert (al zou ik dit eerder een toetje noemen) van Israël. Het is een supersimpel gerecht waarbij melk en slagroom worden gebonden met maizena en geserveerd met een zoete siroop en topping van noten en kokos. Je vindt iniminie malabikraampjes in iets wat meer een op een garagbox lijkt vooral in de wijk Jaffo. Mijn favoriete recept voor malabi, een iets sjiekere variant die ik serveerde tijdens mijn huiskamerrestaurant met het thema Israël, vindt je in The Palomar kookboek.

9. Rugelach

Een joods patisserie gerecht van een speciaal deeg in de vorm van kleine croissants.

10. Knaffe of Knafeh

Een Arabisch dessert van vermicelli noodles met kaas en siroop. Kijk zelf maar, want dit is niet uit te leggen en moet je gewoon een keer proeven:

2. Pita & Tahina (de basis!)

Wie nog in de veronderstelling verkeerde dat het in de Israëlische keuken vooral draait om falafel en hummus kan ik bij deze uit de droom helpen. De basis van veel gerechten bestaat uit de kwaliteit van het broodje waar al dat lekkers in wordt gestopt; de pita. Niet te vergelijken met die voorverpakte droge gevallen uit de Nederlandse supermarkt. De pita’s in Israël, en veel andere omringende landen, worden dagelijks vers gebakken, zijn groter dan de pita’s die wij kennen en stevig genoeg om open te snijden en te vullen zonder dat alles er uit valt. Geniet er dus extra van als je Israël bezoekt en laat het me weten als ze ergens in Nederland te verkrijgen zijn.

Het tweede basis ingrediënt waar je niet omheen kunt is tahina (spreek uit als; techina). Totdat ik het boek TLV van Jigal Krant las snapte ik ook niet echt het verschil tussen de tahina die je koopt in een pot en de tahina die je echt overal óp, in of bij geserveerd krijgt in Israël. Er wordt namelijk dezelfde naam voor gebruikt maar iets anders mee bedoelt. Die eerste is de rauwe variant. De tweede is waar alles om draait; de aangemaakte rauwe tahini die wordt omgetoverd tot een zalvige saus met water, citroen en zout. Als je niet van tahina houdt blijft er nog genoeg lekkers over om te proeven in Israel, maar dan mis je wel een aantal toppers.

In Nederland is goede kwaliteit tahina wat lastiger te vinden. Ik weet dat Esther van Esther’s Cookery in Amsterdam Israelische Al Arz tahina verkoopt. Zelf ben ik ontzettend in mijn nopjes met de komst van de 1200m2 Midden Oosterse supermarkt Albalad in Tilburg. Ze verkopen er geen tahina uit Israël maar wel goede kwaliteit uit omringende landen als Libanon en Jordanie. En die zit dus nooit, echt nooit, in een glazen pot maar altijd in een plastic pot.

3. Hummus; de beste adresjes in Israël voor foodies

Hummus verdient in deze ultieme Israël voor foodies gids wel een aparte vermelding. Het is namelijk nogal een dingetje in Israël. Best een groot dingetje zeg maar. Vraag aan twee Israëliërs voor de grap eens waar je nou de beste hummus kunt eten in Israël en je bent gegarandeerd van een uren durende discussie vol passie en onenigheid. Geloof me; ik spreek uit ervaring ;). Hummus in Israël is ook echt verrukkelijk en niet te vergelijken met die bakjes uit de supermarkt. Échte hummus wordt gemaakt van gedroogde kikkererwten die een nacht zijn geweekt en uren hebben gekookt. Vermengd met een geheime hoeveelheid tahina (daar is ‘ie weer!) zorgt het voor een smeuïge substantie die niet als bijgerecht maar als gerecht op zichzelf gegeten wordt slechts vergezeld door een verse pita (ik zei toch dat dit de basis was) waarmee je de hummus oplepelt.

Als je gaat rondreizen in Israël ga dan zeker hummus eten in Abu Gosh.
Dit Arabische stadje staat bekend als ‘hummushoofdstad van Israel’. Meer daarover lees je in dit artikel. In Tel Aviv ga je naar Ali Caravan van Abu Hassan in de wijk Yafo.

Nog een kijktip voor iedereen die geïnteresseerd is in hummus en alle heisa daaromheen; de documentaire ‘Make hummus, not war’ is een dikke aanrader. Kijk hier alvast de trailer:

4. Lokale markten voor foodies in Israël

Er is geen betere manier om een land op culinair gebied te leren kennen dan over de lokale markt te struinen. In Tel Aviv is de Carmel markt een must en geen enkele foodie mag Jeruzalem verlaten zonder de Mahane Yehuda markt te hebben bezocht. Werkelijk alles is er te vinden; stalletjes vol met kruiden, de mooiste groenten en fruit, noten, brood, zoete lekkernijen, stapels met halva, lokale kazen, vers geslacht vlees en vis en last but not least een overload aan restaurantjes, pop-ups en kraampjes met alle typische gerechten zoals vermeld onder 1.

Extra leuk aan de Mahane Yehuda markt is dat deze ’s avonds wordt omgetoverd in hippe barretjes. Stoelen en tafels worden weggezet op de plaats waar overdag nog een marktkraampje stond en tadaa; een super hippe uitgaansplek is ontstaan.

Een andere markt in Tel Aviv die leuk is om te bezoeken is de Fleamarket in de wijk Jaffa.

5. Foodie hotspots Tel Aviv in culinair Israël

Waar te beginnen met het plannen van welke restaurants te bezoeken in Tel Aviv? Dat is eigenlijk onmogelijk. Er is namelijk veel te veel keus. De kwaliteit van de restaurants is ontzettend hoog en proberen om er zoveel mogelijk in 1 vakantie te proppen is niet te doen. Geloof me; been there, done that en het zorgt alleen maar voor frustratie.

Een goed idee is om in ieder geval de openingstijden en dagen van de verschillende restaurants te checken om teleurstellingen te voorkomen. Sowieso zul je, met name bij de top restaurants, goed moeten plannen omdat je er meestal niet zonder reservering binnen kunt lopen. Hierbij een overzicht, in willekeurige volgorde, van een aantal van mijn favoriete foodie hotspots in Tel Aviv.

• Frishman Sabich Een instituut! Sluit aan in de rij en geniet. Op loopafstand van Frishman beach waar je dus je strandbedje wilt huren.
• North Abraxas Top restaurant van chef Eyal Shani. Bekend van de geroosterde bloemkool en van eten vanaf wegwerppapier in plaats van een bord.
• M25 Op de Carmel markt
• Miznon Een pita paradijs met meerdere vestigingen in de stad
• Pop-up Panda of Panda Pita Must try op de Carmel market met een Sabich-achtig pita met Aziatische invloeden
• Dalida of Dalida Bar Al was het alleen maar om de Spicy Feta Brulee van de chef zelf te proeven.

Nog meer adresjes in Tel Aviv vind je in op de blog van Susan Aretz.

6. Foodie hotspots Jeruzalem

Je zou misschien denken dat het veel conservatievere Jeruzalem een minder hippe of bruisende restaurant scene heeft dan Tel Aviv. Niets is echter minder waar en Jeruzalem is naast de enorme hoeveelheid historische bezienswaardigheden zeker een bezoek waard voor foodies.

• The Eucalyptus Een toprestaurant met een geweldig tasting menu naast de muur van de oude stad
• Azura Een favoriet van Ottolenghi himself waar ze heerlijk comfortfood serveren uit pannen die uren staan te pruttelen. Te vinden op de Mahane Yehuda markt.
• Machneyuda Een gekkenhuis in de keuken in dit uberhippe restaurant naast de Mahane Yehuda markt. Onderstaand filmpje maakte ik tijdens ons eerste bezoek waarbij we een plekje aan de keukenbar veroverden 🙂
• Dwiny Pita bar Voor de lekkerste pita bruchetta’s.

7. Eat With in Tel Aviv; huiskamerrestaurants in Israel

Weleens gehoord van Eat With? Het is een concept van huiskamerrestaurants dat is ontstaan in Barcelona & Tel Aviv waarbij hobbykoks hun huis openstellen en je kunt aanschuiven voor de lekkerste huisgemaakte gerechten. Ik moet eerlijk bekennen dat dit hele concept in Israël nogal professionele vormen heeft aangenomen. Vaak zijn het professionele chefs die voor zichzelf zijn begonnen en er nu fulltime hun inkomen mee verdienen. Het huiselijke gaat er daarmee wel een beetje vanaf. Maar de Eat With etentjes zijn nog steeds het hoogtepunt van mijn laatste bezoekjes aan Tel Aviv.

Waar je in andere landen vaak met andere toeristen aan tafel schuift, eet je in Israël juist vaak samen met locals. Het succes van Eat With in Israël is te verklaren door de hoge alcoholprijzen in restaurants. In een restaurant ben je al snel € 10,- kwijt voor een glas(!) wijn en bij veel Eat With etentjes is onbeperkt wijn inbegrepen. Plus de ontelbare ‘chasers’ (shotjes wodka) die je steeds krijgt aangeboden. Ik kan het iedereen aanraden om eens aan te schuiven bij een Eat With diner. Er zit uiteraard verschil in de kwaliteit. Maar Keren & Yael van Habanot en Maya & Yonatan (update 2022: inmiddels is het alleen Yonatan) verzorgen écht een culinaire topavond.

8. Israëlische wijn

Israël staat niet bepaald bekend als wijnland. Het is uiteraard ook geen groot land maar ze hebben er ontzettend veel boutique wineries die een bezoekje waard zijn. Mijn persoonlijke favorieten zijn Tzora Vineyards ten Westen van Jeruzalem en Vitkin Winery tussen Tel Aviv en Haifa.

Je kunt meer lezen over Israelische wijn in dit artikel van Perswijn. Of kijk deze aflevering over koosjere wijn van Jigal Krant in De Koosjere Hamvraag:

En tenslotte nog een laatste tip voor Israëlische wijn dichter bij huis. De Hema (ja echt!) heeft een koosjere wijn uit Israel in het assortiment die prima smaakt.

9. Kookboeken over de keuken van Israël

Heb je al zin gekregen om de keuken van Israël te proeven? Of ben je er al eens geweest en wil je zelf graag aan de slag met de lekkerste recepten? Naast de boeken van Ottolenghi, toch de meest bekende Israëlische chef die de Midden Oosterse keuken wereldwijd op de kaart heeft gezet, zijn er nog een paar andere boeken die authentieke en écht goede recepten uit Israël bevatten;

• The Book of New Israeli Food van Janna Gur. Het eerste boek over de Israelische keuken dat ik ooit kocht na mijn eerste vakantie daar.
• TLV van Jigal Krant. Een van de beste boeken over de keuken van Tel Aviv is van Nederlandse hand. Echt een aanrader voor zowel de recepten als de verhalen. Een uitgebreide recensie over TLV vindt je via deze link.
• The Palomar. Een kookboek met recepten uit de keuken van Machneyuda. Een top restaurant uit Jeruzalem met inmiddels ook een vestiging in Londen. Alleen al voor het recept van de malabi en de polenta Jeruzalemstyle de moeite van het aanschaffen waard. De recensie die ik schreef over The Palomar vind je hier.
• De Joodse keuken van Claudia Roden. Alhoewel de Israelische keuken veel meer is dan de Joodse keuken is dit een klassieker.

Wil je meteen thuis aan de slag om de smaak van Israël te proeven? Deze recepten vind je al op Worstenbrood & Wijn:

• Orna & Ella’s zoete aardappel latkes (die je nu wel zelf zult moeten maken want het restaurant is na 25 jaar gesloten)
• Amandel-knoflookdip een recept van het Habanot huiskamerrestaurant
• Mijn groene shakshuka
• Spicy Feta Brulee (van restaurant Dalida)
• Bouikos met feta en lente-ui

10. Wat neem je mee naar huis? De lekkerste foodie souvenirs uit Israël

Aan alle vakanties komt helaas een eind. Gelukkig kun je thuis nog wat langer nagenieten, als je al tijdens je reis in Israël wat dingen inkoopt om mee naar huis te nemen. Veel ingrediënten zijn ook in Nederland te koop. Maar met name goede kwaliteit rauwe tahina en Israëlische olijfolie zijn wat lastiger te vinden en de moeite om wat ruimte voor in je koffer te bewaren. Ook flessen Arak , een Israelische anijslikeur die heerlijk smaakt in cocktails.

Sla ook meteen wat extra za’atar in, een pot amba (voor in de sabich die je thuis na zult willen maken en silan (dadelstroop). Een tip van Susan Aretz; sla flink veel vers pitabrood in op je terugreisdag en gooi het bij thuiskomst in de vriezer. Zelf namen we de laatste keer nog een voorraadje verse borekas mee het vliegtuig in.

Wil je zelf aan de slag met falafel dan is een falafel knijpertje erg handig. Het deeg is namelijk net iets te nat om met de hand te kneden.

Nice-to-know; ook als je met alleen handbagage reist is het geen probleem om vloeistoffen mee terug te nemen. Op luchthavens in Israël doen ze namelijk niet aan de maximaal 100 ml regel. Dit kan uiteraard alleen als je niet hoeft over te stappen op een vliegveld in Europa. Er gaan tegenwoordig ook directe vluchten van Transavia vanaf Eindhoven naar Tel Aviv. En uiteraard meerdere rechtstreekse vluchten vanaf Schiphol.

12. Is het veilig om naar Israël op vakantie te gaan?

En tenslotte antwoord op de vraag die niets met eten te maken heeft. Maar deze vraag word me wel het meest gesteld als ik Israël tip als vakantieland. Is het veilig om naar Israël vakantie te gaan? Mijn antwoord daarop is eigenlijk standaard de tegenvraag ‘Is het veilig om naar Parijs op vakantie te gaan?’

Ik kan alleen voor mezelf spreken dat ik me nog nooit onveilig heb gevoeld tijdens onze bezoeken aan Israël. Ook in de wetenschap dat als er één land in de wereld is dat goed is voorbereid op terroristische aanslagen het Israel is. Er is altijd een dreiging en altijd een risico. Maar dat is vandaag de dag helaas eigenlijk overal het geval. Het is voor mij in ieder geval geen reden om er niet naartoe te gaan.

Uiteraard reis je niet naar het grensgebied met Syrië en Libanon en check je voor de zekerheid het Reisadvies van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. De zekerheid van veiligheid kan echter niemand garanderen. Mijn enige advies daarin is; volg je eigen gevoel.

Voor wat er naast al dat geweldige lekkere eten nog meer te zien en te doen is in Israël verwijs ik je graag naar deze fijne reisblogs:

• 12 dingen die je absoluut moet zien en doen in Tel Aviv
• Verschillende artikelen over reizen in Israel

And last but not least:

Vond je dit een waardevolle blogpost en heb je iets gehad aan de tips? Ik zou het supertof vinden als je deze post op social media deelt. Of er een linkje naar plaatst als je zelf een blog hebt.